تصویر جبرئیل (ع) در نگارگری ایران

نگارگری ایرانی دریچه‌ای است به‌سوی «عالم ملکوت» یا سرزمین آسمانی «هورقلیا» که پوشیده از انوار مقدس است و صور تشکیل‌دهنده این اقلیم نورانی، صورت‌های مثالی و لطیف و روحانی‌اند. ازاین‌رو، فرشتگان به‌عنوان حقایقی روحانی در این جهان برزخی نمود می‌یابند و می‌توان آن را جهان خاص فرشتگان قلمداد کرد. این مقاله با محوریت موضوع «جبرئیل» به‌عنوان فرشته وحی و راهنمای پیامبر (ص) در سفر معراج کوششی است برای درک بهتر این محتوا که همان‌طور که درک عوالم پنهان هستی و جهان درون به راهنمایی فرشته صورت می‌پذیرد، نگارگری ایرانی نیز از صورت طبیعت پرده برمی‌دارد و مخاطب خویش را از عالم محسوسات به فضای نورانی عالم ملکوت که از چشم سر پنهان است، رهنمون می‌گردد، نکته شایان‌ذکر دیگر، اشاره به روح واحدی است که بر فرهنگ و هنر سرزمینمان در ادوار گوناگون تاریخی جریان داشته است. خاطره قومی مشترکی که «ایران مزدایی» را به «ایران شیعی» می‌پیوندد و فضایی را فراهم می‌آورد که ادیب و هنرمند، فیلسوف و شاعر، دانشمند و حکیم همگی ترجمان گوناگونی از یک اندیشه واحد را در قالب آثار خود عرضه کنند.